تهویه و هواکش
امروزه تهویه نقش مهمی در زندگی روزمره ما و در محیط های مختلف با کاربری های گوناگون دارد زیرا در هر فضایی لازم است جابه جایی هوا صورت گیرد که این عمل توسط انواع هواکش ها و تهویه ها انجام می شود . با نگاهی به تاریخ زندگی انسان درخواهیم یافت که همواره انسان ها در جستجو راه ها و روش هایی برای ایجاد محیط مناسب پیرامون خود بوده اند به طورمثال در گذشته با ایجاد بادگیر در سقف خانه ها ، جریان هوا به داخل خانه راه پیدا می کرد و نیازی به سیستم های تهویه و هواکش امروزی نبود اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی سیستم های تهویه عضو جدایی ناپذیر اماکن خانگی و صنعتی شده اند و نه تنها در برج ها و ساختمان های مسکونی بلکه در کارخانه ها و کارگاه های کوچک و بزرگ نیز کاربرد داشته و در واقع از اجزای اصلی یک کارخانه ، کارگاه یا سوله صنعتی به حساب می آیند.
در ادامه به معرفی هواکش ، انواع آن و سیستم های تهویه مختلف می پردازیم تا شما به راحتی بتوانید محصول مورد نظر خود را با داشتن اطلاعات کافی درباره آن انتخاب نمایید.
هواکش یا فن چیست
به صورت کلی فن یا هواکش به دستگاهی گفته می شود که هوا را به جریان می اندازد و قابلیت جابه جایی هوای آلوده به گاز ، دود و مواد مختلف را با هوای خارج از آن محل دارد همچنین فن ها از لحاظ کاربردی جهت مکیدن هوا ، دمیدن هوا یا گردش هوا استفاده می شوند و در محیط های صنعتی یا خانگی کاربرد گسترده ای دارند ، به طورکلی استفاده از تهویه ها چه به صورت دمشی چه به صورت مکشی یک هدف را دنبال می کند و آن جا به جا کردن هوا می باشد.
به طور کلی هواکش ها یا تهویه ها در یک دسته بندی عمومی به دو نوع خانگی و صنعتی تقسیم می شوند ، هواکش های صنعتی معمولا اندازه بزرگتری دارند و دارای موتوری با قدرت بالا هستند که این موتور با کمک پره های بزرگ توان بالایی در تهویه هوا نیز دارند از این تهویه ها در کارخانه ها ، کارگاه ها یا سوله ها برای جابه جایی هوای آلوده استفاده می شود ، نوع خانگی هواکش ها معمولا در ابعاد کوچک تری ساخته می شوند و در فضاهای داخلی یک ساختمان مانند سرویس های بهداشتی ، آشپزخانه ها و غیره به کار می روند.
در یک دسته بندی دیگر تهویه ها یا هواکش ها با توجه به جریان هوا نسبت به محور فن به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
هواکش گریز از مرکز
تهویه یا هواکش گریز از مرکز همانطور که از نامش مشخص است با استفاده از نیروی گریز از مرکز هوا را به جریان می اندازد و زاویه ورود و خروج هوا به این نوع از فن ها 90 درجه می باشد که معمول ترین هواکش ها برای استفاده درصنایع هستند ، در فن های گریز از مرکز هوا از قسمت پروانه به سمت پره‌ها حرکت می کند و انرژی جنبشی آن زیاد می‌شود و قبل از ورود به بخش خروجی به انرژی فشاری تبدیل شده و در نتیجه فشار هوا بالا می‌رود البته بد نیست بدانید به فن های گریز از مرکز فن های سانتریفیوژ یا قفس سنجابی نیز گفته می شود.
در تعریفی ساده تر هواکش های گریز از مرکز دارای یک جز متحرک به نام پروانه هستند که از طریق محوری به تیغه ها متصل شده است و هوا را به درون خود کشیده و با شدت بیشتری به بیرون انتقال می دهد ، این تهویه ها قادر به کار در فشار ، درجه حرارت ، رطوبت و گرد وغبار بالا می باشند بنابراین انتخاب مناسبی برای محیط های صنعتی بزرگ محسوب می شوند.
فن های گریز از مرکز دارای اجزای زیر می باشند :
- محفظه یا حلزونی که محل قرار گرفتن اجزای فن است و در مدل های مختلف دارای طراحی های متفاوتی می باشد.
- صفحه برشی یا (PLATE CUT OFF ) یک صفحه تمام فلزی است و وظیفه آن جلوگیری از بازگشت هوای تخلیه شده به داخل محفظه می باشد و استفاده از آن باعث افزایش کارایی فن می شود.
- چرخ تهویه که شامل پره ها ، صفحه پشتی و چارچوب نگه دارنده می باشد و بسته به هدف استفاده از فن دارای طراحی های متفاوتی می باشد.
- مخروط داخلی برای کشیدن هوا به داخل فن استفاده می شود که به آن گردباد یا vortex نیز گفته می شود.
کارایی تهویه های گریز از مرکز به طراحی محفظه ، پره ها ، شکل خروجی ، مکان و اندازه بازدارنده و رابطه بین قطر ورودی فن و ابعاد خروجی آن بستگی دارد و یکی از مهم ترین اجزا در آنها پره ها هستند.
هواکش محوری یا تهویه محوری
هواکش محوری هواکشی است که در آن جریان هوا موازی با محور پروانه به حرکت در می آید در واقع پره های موجود در این هواکش هوا را به صورت موازی با محور چرخش تیغه ها به حرکت در می آورند ، این مدل از هواکش ها دارای کاربردهای زیادی هستند و در محیط های خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند.
تهویه ها و فن های محوری با توجه به شکل ظاهریشان به سه نوع مختلف تقسیم می شوند که هرکدام کاربری مخصوص به خود را دارند ، در ادامه با انواع مختلف آنها بیشتر آشنا می شویم.
هواکش پروانه ای
ساده ترین نوع هواکش محوری هواکش پروانه ای است که شامل فن های خانگی قابل حمل نیز می شود ، این تهویه ها دارای یک پروانه سه الی شش پره ای هستند که جنس فلزی یا پلاستیکی دارند و درون محفظه ای قرارگرفته اند ، رایج ترین نوع این فن ها 4 پره یا 6 پره هستند که در ساختمان های اداری و مسکونی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
این نوع از هواکش ها دارای سه بخش اصلی پره ها ، الکتروموتور و محفظه نگه دارنده می باشند که قطر قسمت ورودی این تهویه ها می تواند بین 300 - 400 میلیمتر تا 1800 – 2000 میلیمتر باشد. اتصال الکتروموتور و پروانه ها در اندازه های کوچک و متوسط به صورت مستقیم است ولی در تهویه های بزرگ این اتصال از طریق تسمه پولی انجام می شود.
تهویه های پروانه ای دارای قابی هستند که هوا را به داخل پره ها انتقال می دهد و این قاب ها معمولا در قسمت ورودی مخروطی شکل می باشند همچنین به طور کلی برای حجم زیاد هوا و فشار استاتیک کم می توان از این فن ها استفاده کرد به طور مثال کاربرد معمول هواکش های پروانه ای برای سیستم های کوچک و ساده مانند فن های سقفی ، فن اتاق های کوچک و غیره می باشد.
هواکش لوله محوری
تهویه لوله محوری شبیه تهویه پروانه ای است با این تفاوت که الکتروموتور و پره ها به جای قرار گرفتن در قاب ، درون یک محفظه استوانه ای شکل قرار گرفته اند و پروانه آن 4 الی 8 پره با طراحی آیرودینامیکی یا مسطح دارد ، وجود استوانه در این هواکش کارایی آن را افزایش می دهد و پره ها به گونه ای طراحی شده اند که کمی با بدنه استوانه ای فاصله دارند بنابراین می توانند به راحتی هوا را به درون محفظه بشکند.
در این مدل از فن اتصال پروانه به الکتروموتور مانند هواکش پروانه ای است و می تواند به صورت مستقیم یا توسط تسمه پولی باشد ، قدرت این هواکش ها بیشتر از نوع قبلی است و در کاربردهای صنعتی مانند تخلیه دود یا تخلیه اسسپری رنگ مورد استفاده قرار می گیرد.
هواکش پره محوری
تهویه پره محوری همانند هواکش های لوله محوری است با این تفاوت که قبل از پره های اصلی ، پره های راهنما قرار دارند و همچنین در این نوع تعداد پره های پروانه بیشتر است. پره های راهنما وظیفه دارند که جریان هوا را مستقیم نمایند و کارایی و بازده هواکش و قابلیت های مرتبط با فشار استاتیک را بهبود بخشند بنابراین وجود این پره های راهنما باعث شده است که تهویه پره محوری ، پربازده ترین هواکش محوری باشد.
از این نوع تهویه در کارخانه ها و محیط های صنعتی بزرگ استفاده می شود به خصوص در اماکنی که محدودیت فضا وجود دارد می توان به جای تهویه گریز ازمرکز که جای زیادی اشغال می کند از تهویه پره محوری استفاده کرد البته بد نیست بدانید که این مدل از هواکش صدای زیادی تولید می کند ولی در عین قدرت بالایی نیز در جابه جایی و تعویض هوا دارد.
هواکش های پره محوری به دو صورت مستقیم یا کوپلینگی به الکتروموتور متصل می شوند و برای فضاهای بزرگی که نیاز به تهویه قوی وجود دارد مانند تونل های شهری از این نوع تهویه ها استفاده می گردد.
حال که با انواع هواکش و تهویه آشنا شدیم بد نیست بدانید که فن ها به غیر از پروانه ، بدنه و الکتروموتور دارای اجزای دیگری مانند شفت (محور) ، یاتاقان و تسمه نیز می باشند که همه به هم متصل هستند به طور مثال همانطور که در متن گفته شد ارتباط بین الکتروموتور و پروانه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام می شود که در ادامه به توضیح مختصری درباره هریک از این اتصال ها می پردازیم.
نحوه انتقال قدرت از الکتروموتور به پروانه به سه حالت صورت می گیرد :
- اتصال مستقیم که در آن شفت یا محور الکتروموتور مستقیما به پروانه متصل می گردد.
- اتصال تسمه پولی که در این نوع اتصال نیروی الکتروموتور توسط تسمه ها به پروانه هواکش منتقل می شود.
- اتصال کوپلینگی نوع دیگری از اتصال پروانه به الکتروموتور است که در آن محور الکتروموتور با یک مجموعه محور و یاتاقان که به فن متصل است توسط کوپلینگ به هم متصل می شوند.
از آنجا که اهمیت هوای پاک در محیط های صنعتی و خانگی به خوبی شناخته شده است بنابراین استفاده از سیستم های تهویه و هواکش گسترش زیادی یافته است و مشتریان می توانند متناسب با محل مورد نیاز خود سیستم تهویه مناسب را انتخاب نمایند.
منبع : واحد تحقیق و توسعه لایت هوم
( هواکش، تهویه، هواکش و تهویه )
